Delen:
Take it offline!
This Education in Motion resource is also available as a printable PDF.
Downloaden PDF
Er is een overvloed aan standaard (kant-en-klare) rugleuningen voor rolstoelen op de markt. Als professional is het aanbevelen van het juiste type rugondersteuning slechts het halve werk. Ook moet er voor gezorgd worden dat een rugleuning de juiste maat heeft en ingesteld is om aan de persoonlijke behoeften van de gebruiker te voldoen.
Ik heb ontdekt dat de lengte en de breedte, maar ook de hoek en de hoogte, elk hun eigen set struikelblokken kunnen creëren, vooral voor een professional die nieuw is in de revalidatiebranche.
In deze blog ga ik mij richten op de hoogte en de lengte van de rugleuning.
Rugleuning versus rugondersteuning
Hoewel de term rugleuning nog steeds veel wordt gebruikt, is de juiste term volgens de ISO-normen en normen van de RESNA (Rehabilitation Engineering and Assistive Technology Society of North America) rugondersteuning. 1 2
Wilt u weten welke terminologie juist is en wordt aanbevolen, dan is de Amerikaanse Glossary of Wheelchair Terms and Definitions een goede bron. Hierin staan niet alleen alle actuele termen, maar ook verwante termen die verouderd zijn. De laatste generatie studenten van studies die de RESNA normen en terminologie volgen zullen gebruik maken van de term rugondersteuning. Er vindt dus wel een omslag plaats op dit gebied.
Ik wil hierbij wel even de kanttekening plaatsen dat fabrikanten niet verplicht zijn om de ISO- en RESNA-normen te volgen. Kiest een fabrikant ervoor om een van deze richtlijnen toe te passen, dan duurt het bovendien vaak lang voordat ze volledig zijn geïmplementeerd.
Hoogte versus lengte
In vrijwel de hele industrie heeft “hoogte” nog steeds twee verschillende betekenissen:
- De afmeting van de rugleuning van de bovenzijde tot de onderzijde
- De positie van de bovenkant van de rugleuning ten opzichte van de zitting
Volgt u de richtlijnen uit de normen, dan is eigenlijk alleen het laatste correct. Hoogte geeft een positie aan, terwijl lengte verwijst naar een afmeting. 1 2
In de afbeelding hieronder is te zien dat de lengte dient te worden gemeten op het contactoppervlak. 2
Lengte van de rugleuning
Type meting
Lineaire meting van het ondersteuningsoppervlak.
Beschrijving
De lengte van het rugleuningoppervlak van de onderzijde tot de bovenzijde.
Eindpunten
- het midden van de onderzijde van de contactzijde van de rugleuning
- het midden van de bovenzijde van de contactzijde van de rugleuning
Definitie
De lineaire afstand tussen de onderzijde en de bovenzijde van de contactzijde van de rugleuning, gemeten evenwijdig aan het referentievlak van de rugleuning over de middellijn.
De eerste uitdaging bij het meten is dat fabrikanten de maat die ze vermelden meestal baseren op de lengte van de rugschaal. Dit is logisch, want de schaal is uniformer en consistenter van vorm dan het foam. De volgende uitdaging is dat het foam meestal langer (en breder) is dan de schaal. Ook dit is logisch, want u wilt de druk gelijkmatig over de randen van de schaal kunnen verdelen. Bij de J3 rugleuning komt het foam in de meeste gevallen 2,5 cm onder en 2,5 cm boven de schaal uit. In totaal is er dus een verschil van 5 cm. Zie de afbeelding hiernaast.
Als professional moeten we hier bij onze advisering rekening mee houden. Is er twijfel tussen twee maten, kies dan in eerste instantie voor de kleinere maat en neem het verschil tussen de aangegeven lengte en de lengte van het ondersteuningsoppervlak (kussen) mee. Als het kussen net zo lang is als de achterzijde van de romp die u wilt ondersteunen, dan is de kleinere maat waarschijnlijk geschikt. Dan de laatste uitdaging. Een verschil van 5 cm tussen de lengte van de schaal en het contactoppervlak (foam) is vrij gebruikelijk, maar dit geldt uiteraard niet voor alle fabrikanten of modellen. En zelfs binnen één model kunnen er verschillen zijn.
Daarom meet u niet alleen de lengte van de rugleuning, maar ook de hoogte van de rugleuning om uw advies voor de opbouw van het zitsysteem te finetunen. De gekozen lengte komt uiteraard overeen met de hoeveelheid steun bedoeld voor de achterzijde van de romp.
Ongeacht de gekozen lengte (dus hoe hoog ik wilde gaan), probeerde ik altijd de achterzijde van het bekken te ondersteunen, om te zorgen voor een betere ondersteuning van de algehele zithouding. Hoeveel houdingsstabiliteit een zitkussen ook biedt, zonder een perfecte “match” met een rugleuning werkt een zitkussen niet optimaal. Dit geldt vooral als u wilt voorkomen dat het bekken (flexibel) achterover kantelt.
Onze JAY J3 rugleuningen zijn zo ontworpen dat ze aansluiten onder de SIPS, zodat het bekken aan de achterzijde wordt ondersteund. Om te zorgen voor een goede pasvorm vindt u op het orderformulier bij elke rughoogte de afmetingen van de schaal. Bij een rughoogte Upper Thoracaal Medium is de schaal bijvoorbeeld 46 cm. Boven en onder de schaal zit dan 2,5 cm foam voor extra comfort.
Meer over hoogte
Hoogte verwijst naar de positie van de rugleuning ten opzichte van een extern punt. Volgens de ‘Clinican Application Guide’ 2 wordt de hoogte in een bestaand zitsysteem van de bovenzijde van de zitting (zitkussen) tot de bovenzijde van de rugleuning (in het midden) gemeten. Ook hierbij meet u weer op het contactoppervlak. Zie de informatie hieronder:
Hoogte van de rugleuning
Type meting
Lineaire meting van het ondersteuningsoppervlak.
Beschrijving
De afstand van bovenzijde van de zitting tot de bovenzijde van de rugleuning.
Eindpunten
- het referentievlak van de zitting, op de middellijn
- het midden van de bovenzijde van de contactzijde van de rugleuning
Definitie
Lineaire afstand van het referentievlak van de zitting naar het midden van de bovenzijde van het contactoppervlak van de rugleuning, gemeten evenwijdig aan het referentievlak van de rugleuning over de middellijn.
Testprocedure
Let op: om de hoogte van de rugleuning te kunnen meten, moet er een zitkussen aanwezig zijn.
Het goede nieuws: in de meeste gevallen heeft u redelijk wat speelruimte om de hoogte op locatie of in de kliniek aan te passen. Daarvoor gebruikt u het punt waar de bevestigingsklemmen aan de rolstoel vastzitten en het punt waar ze aan de rugschaal zijn gekoppeld, zoals u kunt zien in de afbeelding hieronder:
Wilt u de hoogte van een bevestigde rugleuning bepalen (zoals die door een fabrikant wordt geleverd op een elektrische rolstoel), dan wordt deze doorgaans gemeten van de zitplaat tot de bovenzijde van de rugschaal, in het midden. Ook dit is weer omdat de plaat en schaal consistentere referentiepunten zijn dan een zitkussen-oppervlak of het foam van een rugleuning.
Hoogte van de rugleuning en zitsystemen met elektrische rughoekverstelling
Adviseert u een elektrische rughoekverstelling, los of in combinatie met elektrische kanteling, dan is er nog een andere hoogte/lengte-factor waar u rekening mee moet houden. Ten eerste moet er ruimte zijn voor de rugleuning om omhoog en omlaag te “bewegen", omdat er meestal een antischuifkrachtreductie in het verstelmechanisme is ingebouwd.
Daarom kan het zo zijn dat de fabrikant een bepaalde tussenruimte voorschrijft tussen de zitplaat en de onderzijde van de rugschaal. Dit kan wel zo'n 18 - 20 cm zijn. Bij een zitkussen dikte van 10 cm komt u dan op een tussenruimte van 7,5 - 10 cm tussen de onderzijde van de rugschaal en de bovenzijde van het zitkussen. Om deze ruimte kleiner te maken voegen sommige fabrikanten extra foam aan het zitkussen toe dan de gebruikelijke 2,5 cm als de rugleuning wordt gebruikt voor een elektrische rughoekverstelling. Bij de elektrische rolstoelen van QUICKIE heeft u 2 - 5 cm extra foam.
Toen ik zelf nog in een kliniek werkte, checkte ik altijd bij elke fabrikant wat de meetrichtlijnen waren, zodat ik niet een te hoge en lange rugleuning adviseerde voor cliënten met een elektrische rughoekverstelling.
Tot slot
Natuurlijk heeft u bij een passing het liefst een demo-rugleuning in de gewenste maat bij de hand. Want niks werkt fijner dan wanneer u het uiteindelijke product kunt uitproberen. Maar u kunt niet verwachten dat u alle beschikbare maten in huis hebt. Heeft u een maat nodig die niet in uw demopool zit, maar wel een maat die in de buurt komt, overweeg dan om die te proberen. Zo kunt u bepalen of de eigenschappen van de rugleuning aansluiten bij de behoeften van de gebruiker/client. En vervolgens kijkt u of de fabrikant een maat biedt die past.
Ik begrijp heel goed dat dit een uitdaging kan zijn, zeker als u nog niet zoveel klinische ervaring heeft. Vindt u het lastig om deze “extrapolatie” van de meting te doen, dan raad ik u aan het kind niet met het badwater weg te gooien. Met andere woorden, kies er dan niet voor om een bepaald type rugleuning niet aan gebruikers/cliënten aan te bieden, maar zet stappen om meer kennis en vertrouwen op te bouwen. Neem contact op met uw vertegenwoordiger van de fabrikant en vraag een demoproduct aan in een maat die beter past, ook als u die alleen wilt lenen voor de betreffende passing. Vraag daarnaast ook een producttraining aan, inclusief richtlijnen voor hoe u het best kunt meten.
Dien vervolgens uw aanvraag voor demoproducten in en kies daarbij vooral de maten die u voor uw gebruikers/cliënten het meest nodig heeft. Hoe meer kennis we als professional hebben, hoe beter we onze gebruikers/cliënten kunnen helpen. Dat blijft voor mij als zitspecialist de belangrijkste motivatie.