Delen:
Take it offline!
This Education in Motion resource is also available as a printable PDF.
Downloaden PDF
Om tot een juiste uitvoering van een rolstoel te komen, is het heel belangrijk om enkele lichaamsmaten goed op te meten. Om je daarbij te helpen kan je gebruik maken van een JAY Caliper. De JAY Caliper is een speciale schuifmaat waarmee je makkelijk maten kan meten in centimeters en inches (andere kant van de Caliper). Het mooie hiervan is dat deze zo is ontwikkeld dat de JAY Caliper perfect geschikt is voor het opmeten van de lichaamsmaten van rolstoelgebruikers.
De JAY Caliper is een speciale schuifmaat waar je centimeters en inches op kan aflezen.
De lichaamsmaten die nodig zijn om een rolstoel aan te meten kunnen grotendeels met de JAY Caliper opgemeten worden. Daarnaast is het handig om een rolmaat of duimstok bij de hand te hebben.
Alle maten die gemeten worden zijn lichaamsmaten. Deze maten zijn afhankelijk van de houding die de rolstoelgebruiker aanneemt. Omdat deze maten gebruikt gaan worden om een rolstoel op te meten is het bij alle maten (met uitzondering van de lichaamslengte) belangrijk dat de cliënt zo veel mogelijk in de houding zit die gewenst is voor de nieuwe rolstoel. Soms heeft de zithouding invloed op de uitkomst van de maat, let hier dus goed op! Let ook goed op dat je alle maten in centimeters doorgeeft in plaats van inches.
Naast de lichaamslengte en gewicht zijn de volgende lichaamsmaten van belang om te komen tot de juiste afmetingen van de rolstoel. Hoe deze opgemeten kunnen worden leggen we hieronder uit.
- Heupbreedte
- Bovenbeenlengte
- Onderbeenlengte
- Rompbreedte
- Rughoogte
Heupbreedte
Om de juiste heupbreedte te meten is het belangrijk dat de cliënt in een zittende positie zit. Gebruik de JAY Caliper en plaats de oranje delen op de buitenkant van de heupen (zie foto). Breng hierbij de oranje delen naar elkaar toe, maar zet niet TEVEEL kracht.
Lees nu de heupbreedte in cm’s af van de JAY Caliper.
Vervolgens moet je bepalen hoe je deze heupbreedte vertaald naar de zitbreedte van de rolstoel. Wat is hierbij wenselijk voor de cliënt? Een rolstoel die steun biedt vanuit de zijkanten (een iets strakkere rolstoel) of juist een rolstoel met wat ruimte aan de zijkanten. Dit is heel persoonlijk en bepaalt uiteindelijk de zitbreedte van de gewenste rolstoel!
Bovenbeenlengte
Ook bij het meten van de bovenbeenlengte gaat de cliënt zitten in een bestaande rolstoel of op een normale stoel. Het is hierbij van belang dat de cliënt met de billen zo ver mogelijk achter in de (rol)stoel gaat zitten. Een tip hierbij is om de voeten onder de (rol)stoel te plaatsen, de cliënt naar voren te laten buigen (neus naar de knieën) en vervolgens de billen goed achter in de (rol)stoel te plaatsen. Laat de cliënt nu weer recht op gaan zitten en plaats de knieën in de gewenste hoek.
Bij een standaard handbewogen rolstoel is dit ongeveer 70°. Bij een actievere rolstoel wordt juist meestal gekozen voor een kleinere kniehoek (80° t/m 92°).
Wanneer de juiste zithouding is gevonden meet je met de JAY Caliper vanaf de achterkant van de billen tot in de knieholte (zie foto). Dit is de bovenbeenlengte.
Om deze bovenbeenlengte vervolgens te vertalen naar een zitdiepte van de rolstoel moet je ervoor zorgen dat er tijdens het zitten geen druk kan ontstaan in de knieholte. Dit betekent vaak dat de zitdiepte net wat korter is als de bovenbeenlengte. Probeer dit verschil wel zo klein mogelijk te houden, zodat het oppervlakte waarmee de cliënt op het zitkussen zit zo groot mogelijk is.
![Bovenbeenlengte opmeten.](/getmedia/6242f896-6764-4e62-ba61-cfe1e367b5c3/measuring-body-wheelchair-upper-leg-length.jpg?width=576")
Onderbeenlengte
De onderbeenlente is de afstand vanaf de onderkant van de voet gemeten tot de onderkant van het bovenbeen in de knieholte. Met een JAY Caliper is deze maat lastig te meten. Het is eventueel te doen door de voet op het ene oranje deel te plaatsen en dan het andere oranje deel in de knieholte (zie foto).
Echter is dit met een rolmaat een stuk eenvoudiger. Haak het begin van de rolmaat onder de voet en meet tot de onderkant van het bovenbeen in de knieholte.
Vervolgens moet deze maat omgezet te worden naar een onderbeenlengtemaat die weer de maat van de rolstoel bepaald. Hiervoor moet je de fysiek gemeten onderbeenlengte verminderen met de dikte van het gewenste zitkussen. Zo krijg je de maat die de afstand tussen de bovenzijde van het zitframe en de voetplaat aangeeft.
Rompbreedte
De maat van de rompbreedte is van belang, zodat bepaald kan worden of de gekozen rugleuning past bij het lichaam van de cliënt. Het is belangrijk dat de rompbreedte gemeten wordt op de plaats waar de meeste zijsteun geboden moet worden. Soms is dat laag in de lenden, maar soms wordt er bewust gekozen voor zijsteun ter hoogte van de ribben.
Afhankelijk van het ondersteuningsniveau (de hoogte) plaats je de oranje schuifdelen van de JAY Caliper vanaf de voorkant om de romp van de cliënt heen (zie foto). Schuif de delen naar elkaar toe, maar zet niet teveel druk.
Lees vervolgens de rompbreedte af van de JAY Caliper.
Rughoogte
Natuurlijk is de hoogte van de rugleuning van elke rolstoelgebruiker anders. De ene persoon heeft een hoge rugleuning nodig voor extra ondersteuning, de andere juist een hele lage om zoveel mogelijk bewegingsvrijheid te hebben.
Deze persoonlijke voorkeur wordt bepaald vanuit de cliënt. Bruikbare informatie bij deze vraag is de hoogte op te meten van de onderkant van de billen tot aan de onderkant van het schouderblad, dit is dus één belangrijke maat. De andere belangrijke maat met betrekking tot de rug is de rughoogte, deze is te meten met bijvoorbeeld een duimstok of een rolmaat.
Naast het meten van de lichaamsmaten is het belangrijk dat we een aantal vragen beantwoord krijgen:
- Gaat de cliënt trippelen?
- Gaat de cliënt zelf de hoepels bedienen?
- Wat is de lengte van de cliënt?
- Wat is het gewicht van de cliënt?
- Welk zitkussen wordt er gebruikt?
- Wat is de dikte van het gebruikte zitkussen gemeten onder de bovenbenen?
- Wenst de rolstoelgebruiker een hoge of lage rugleuning?
Dit zijn allemaal belangrijke vragen! De antwoorden die je krijgt van de cliënt dragen bij aan een optimaal aangemeten handbewogen of elektrische rolstoel. Dit zorgt er voor dat de aangemeten rolstoel de perfecte pasvorm heeft die naadloos aansluit aan de cliënt.
Naast het goed aanmeten van de lichaamsmaten voor de optimale pasvorm is het belangrijk dat de rolstoel optimaal wordt ingesteld en gefinetuned. Maar dit zullen wij in een volgend artikel bespreken.